وبلاگ ندا -مجله سرگرمي و علمي

شهر نوش‌آباد

نوش‌آباد از مناطق باستاني و تاريخي شمال اصفهان است. اين شهر که به عنوان يکي از پايتخت‌هاي ساسانيان در دوره انوشيروان شناخته مي‌شود، در پنج کيلومتري کاشان (شهر تپه‌هاي باستاني سيلک) قرار گرفته است. شهر نوش‌آباد داراي دوازده هزار نفر جمعيت است. دهخدا نام شهر را از ريشه انوشه به معناي جاوداني مي‌داند. در اين شهر علاوه بر شهر زيرزميني اويي، مسجد جامع و مسجد امام علي از آثار دوره مغول، قلعه خشتي سي زان، و پل تاريخي اسحاق‌آباد از آثار دوره سلجوقي از جاذبه‌هاي خاص گردشگري و جاهاي ديدني کاشان و شهر نوش‌آباد هستند.

همچنين مسجد عتيق نيز که سابقه‌اش به دوران سلجوقي مي‌رسد، از مهم‌ترين جاذبه‌هاي شهر است. نوش‌آباد نيز مثل ديگر شهرهاي اين منطقه از شهرهاي قديمي است. شهر نوش‌آباد داراي قدمت بسيار زيادي است، اما آنچه شهر را معروف کرده و بر سر زبان‌ها انداخته، وجود شهر زيرزميني اويي است. اين شهر بسياري از علاقه‌مندان تاريخ، هنر و باستان‌شناسي را همواره به سمت خود مي‌کشاند.

شهر زيرزميني اويي

آنچه به نام شهر زيرزميني «اويي» معروف شده است، ساختارهاي متراکم، پيچيده و گسترده‌اي چون دالانه‌اي باريک تو در تو و اتاق‌هايي با ابعاد کوچک است. مجموعه اويي در زير بافت شهر شکل گرفته و تا سطح کنوني شهر نيز گسترده شده است. عمق شهر اويي را بين 4 تا 16متر تخمين زده‌اند و وسعت آن به قول اهالي منطقه، تا بيرون از حصار تاريخي شهر گسترده شده و 4 کيلومتر تخمين زده شده است. اين مجموعه که به‌صورت دست‌کن زير بافت شهر نوش‌آباد به‌صورت مجموعه‌اي از اتاق‌ها، راهروها، چاه‌ها و کانال‌هاي متعددي در 3 طبقه ايجاد شده است بر ديواره‌هاي آن آثار برخورد لبه شيء تيز ديده مي‌شود و با توجه به ‌سختي جنس زمين اين منطقه، باستان‌شناسان اين فرضيه را مطرح کرده‌اند که وسايلي که براي حفاري استفاده مي‌شده، بايد از جنسي شبيه الماس برخوردار بوده باشد.

 معماري شهر

طبقه اول در حقيقت کوره‌راه‌ها و دالان‌هايي بوده است براي گمراه کردن تعقيب‌کنندگان احتمالي. طبقه دوم و سوم محل پناه گرفتن و زندگي در مواقع خطر و ذخيره آذوقه است. ورودي‌‌هاي متعددي براي شهر زيرين شناسايي ‌شده که بسياري از آنان توسط سيلاب‌ سال‌هاي دور مسدود شده است. شهر داراي راه‌روهاي پيچ در پيچ، اتاق‌هاي کوچک و بزرگ، تله‌هاي پدافندي و دفاعي بوده‌اند که گويا در هنگام هجوم دشمن استفاده مي‌شده‌اند. وسعت اين شهر به دليل ارتباط بين محلات آن و حفاظت از جان و مال مردم در مواقع ناامني زياد بوده است و در دو سطح افقي و عمودي گسترش يافته است. اين معماري دست کم در شهر نوش‌آباد با واژه «اويي» ناميده شده است. بجز ورودي ارتفاع تمام قسمت‌هاي اويي به قد طبيعي يک انسان بين صدوهفتاد تا صدوهشتاد سانتي‌متر است. بر سطح ديوارها و در فواصل اندک، جاي پيه سوز به چشم مي‌خورد.

در بعضي قسمت‌ها نيز ديوار سکوهاي کوتاهي جهت نشستن ايجاد شده است که در بعضي از اتاق ‌ها تبديل به طاقچه جهت قرار دادن اشياء مي‌شود. ورودي شهر زيرزميني نوش‌آباد، راهرويي باريک به اندازه يک نفر است، زماني که به داخل شهر وارد شوي، بوي خاک مرطوب به مشام مي‌رسد. دالان‌هاي تنگ با ارتفاعي کمتر از يک انسان ايستاده، فرد را به بخش‌هاي داخلي شهر مي‌رساند.

چاه‌هاي عمودي نقش راه‌هاي ارتباطي طبقات را ايفا مي‌کنند و چاه‌هاي به شکل U براي تهويه هوا بوده است. از خانه‌هاي مردم و مراکز اجتماعي چون حمام و مسجد و نيز قلعه کنار شهر به اينجا راه داشته است. فضاهاي در نظر گرفته شده براي شهر در حد فضاهاي ضروري است و سيستم تهويه آن براساس اختلاف فشار هوا با سطح زمين کار مي‌کند که گردش و تصفيه هوا براي تنفس در آن را امکان‌پذير مي‌سازد. حجره‌هاي کوچک به ابعاد دو متر در دو متر، سرويس‌هاي بهداشتي ابتدايي، فضاهاي پناهگاهي، تونل‌هاي ارتباطي و تهويه هوا و چاه‌هاي آب از جمله فضاهاي اين شهر زيرزميني است.

گفته شده در زمان حملات مغولان، از اين شهر براي امنيت مردمان استفاده مي‌شد. بسياري از جزييات شهر در اثر سيلاب و گذشت زمان از بين رفته، ولي سفالينه‌هايي پيدا شده که به 1800 سال پيش و به عصر ساسانيان بر‌مي‌گردد که در دوره صفويه تا عصر قاجار مورد استفاده بوده است.

براي وارد شدن به شهر رويايي و زيباي اويي، فقط از يک ورودي مي‌توان وارد شد و پس از گذراندن چهل و پنج پله با ساختاري متراکم و راهروهاي فراوان در عمق زمين روبرو مي‌شويم که پس از گذراندن آن‌ها به قسمت‌هاي اصلي مي‌رسيم. اين شهر زيبا و خاص در سال 1385 با شماره 15816 ثبت ميراث فرهنگي شد.

شهر اويي پرجاذبه‌ترين شهر نوش‌آباد است که هر ساله گردشگران بسياري را به سمت خود جذب مي‌کند. هنوز هم بسياري از گردشگران از وجود اين شهر بي‌اطلاع هستند.